СПИД/ВИЧ деген эмне?

ВИЧ – буладамдыниммундукжетишсиздигинин вирусу.

СПИД – пайдаболгониммундукжетишсиздиктин синдрому.

СПИД – бул ВИЧ мененкозголуучуинфекциялыкоору.

ВИЧ жана СПИД булбир эле нерсеэмес: ВИЧ – бул вирус, ал эми СПИД болсо – оору.

ВИЧ-инфекция – булооржанаазырынчаайыкпасинфекциялыкоору. Оорунуннегизиндешишиктердинөнүгүүсүмененкоштолгонжанаорганизмдинөзүндөгүбузулуулардыалдын ала

турган, инфекцияларданкоргойтурганиммундуксистеманынбузулуусужатат. Адистердинбаалоосубоюнча, ВИЧтижугузупалган 10 адамдынтогузу ал жөнүндөбилбейт. Качанжанакантипжугузупалгандыгынэч ким билбешимүмкүнэкендиги

шексиз. ВИЧ-инфекция узакубакыт (10 жылжанаанданкөп) өзүжөнүндөэчбилгизбешимүмкүн. Жугузупалганадамдынөңүжакшынакай эле болупжанаөзүнжакшысезет, бирок ал инфекцияны вирус организмгекиргенубактанбаштапбашкаларгажугузабашташыыктымал. ВИЧ-инфекция диагнозу лабораториялыктекшерүүнүннегизинде, кандаВИЧкеантителдердинболуусуаныкталгандаганакоюлат.

ВИЧтиканаркылуужугузуубузулганканды, анынкомпоненттеринжанапрепараттардыкуюуучурунда, ошондой эле тазаэмесмедициналыкжана башка терининбүтүндүгүнбузуугаалып

келген (маникюр жасооүчүнбуюмдар, кулак тештирүүчүийнелер, сүнөткөотургузууүчүнаспаптар, сакалалгычтынмизи, ийнесаюудаколдонулуучуийнелерж.б.) аспаптараркылууболушумүмкүн. Жугузупалууүчүнсөзсүзтүрдө эле кандынкөзгөкөрүнүптуруусу зарыл эмес, ал үчүнсаналыпөткөнбуюмдардаанчакөпэмессандагыкөзгөкөрүнбөгөнкандынболуусу эле жетиштүүэкенинбелгилейкетүүкерек. Жугузуу ВИЧ мененжашаганадамдынканы башка адамдынорганизминекиргенде (куюлганда) болоорунөзгөчөбелгилейкетүү зарыл.

Инфекцияныжугузуунунжыныстыкжолу. Вирус эркектенаялгажанааялданэркеккежыныстыккатнаштынбардыктүрүндө (гетеро, гомо, бисексуалдык) жугат. Жыныстыкшериктердесезгенүүлөрдүнжанавенерикалыкоорулардынболуусуоорунужугузуутобокелдигинкүчөтөт. Ар кайсыадамдармененболгонкөптөгөнжыныстыккатнаштар ВИЧ-позитивдүүшериктижолуктуруутобокелдигинжогорулатат. АялдынорганизмининфизиологиялыкөзгөчөлүктөрүнөбайланыштууаларВИЧтижугузупалуугакабылдагычыраакболушат

ВИЧ-позитивдүүэнеденбалага. ВИЧ энеденбалага кош бойлуукезинде, төрөтучурундажанаэмчекэмизгендежугушумүмкүн. Кош бойлууаялдыантиретровирустукпрепараттарменендарылоо, төрөттөнкийинтикеден-тике ымыркайгаатайындарылоонубелгилөө, ошондой эле эмчекэмизүүдөн баш тартуубалагаоорунужугузуунунтобокелдигинтөмөндөтүүгөмаанилүүтаасиртийгизет. 2006-жылдын 1-июлуна Кыргызстанда ВИЧ/СПИД мененжашаганэнелерден 27 бала төрөлгөн, аныничиненэкөөВИЧтижугузупалышкан, алардынбирөөСПИДденказаболгон.

ВИЧ/СПИД мененболгонкүрөшүүнүкыйындатканөзгөчөлүктөр

ВИЧ-инфекция далайга 10 жылгажанаандан да көпкөсозулганжашырынмезгилгеээ. Адам өзүнүн ВИЧ-позитивдүү статусу жөнүндөшектенбестен, эрктентышкарывирустуөзүнүншериктеринежугузат. Бүгүн ВИЧ жана СПИД – буладамбаласыучураган, саламаттыксактоосферасындагыэңбиртатаалсыноолордунбири. Бүгүнкүкүндө ВИЧ-инфекциянытолугумененайыктыратурганнатыйжалуукаражатжок.

Республикалык СПИД центринин 2019-жылы бергенмаалматынатаянсак, булдарттыжугузупалгандаржылданжылгаөсүүдө. Былтыр,  9 516  адамда ВИЧ аныкталса, анын ичинен 2013 адам каза болгон. Ооругандардын 64% эркектер, 36% аялдар түзөт.