Azerbaycan'ın Hankendi şehrinde düzenlenen Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) 17. Zirvesi’ne ev sahibi Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Birleşik Arap Emirlikleri Endüstri ve İleri Teknoloji Bakanı Sultan el-Cabir, Kazakistan Başbakanı Oljas Bektenov, Afganistan Geçici Hükümeti Başbakan Yardımcısı Molla Abdulgani Birader ve Türkmenistan Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Raşid Meredov katıldı.
Zirve sonunda yayımlanan "Hankendi Bildirisi" ile bölgesel işbirliğine ilişkin yeni hedefler ortaya kondu.
EİT Genel Sekreterliği, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da katıldığı, 4 Temmuz'da düzenlenen EİT 17. Zirvesi'nde kabul edilen "Hankendi Bildirisi"ni kamuoyu ile paylaştı.
Bildiride, Ermenistan işgalinden kurtarılan bölgelerde Azerbaycan tarafından gerçekleştirilen kapsamlı imar faaliyetleri takdir edilerek, bu şehirlerin üst düzeyde organize edilen etkinliklere ev sahipliği yapmasının memnuniyetle karşılandığı belirtildi.
Ermenistan'dan zorla göç ettirilen yüz binlerce Azerbaycanlının onurlu ve güvenli bir şekilde anavatanlarına dönüş hakkının teyit edildiği bildiride, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Dışişleri Bakanları Konseyi 51. Oturumu'nda kabul edilen "İstanbul Deklarasyonu"nda da bu hususa yer verildiği hatırlatıldı.
Bildiride, EİT üyelerinin 2026-2035 yıllarını kapsayacak yeni bir stratejik çerçevenin hazırlanmasına karar verdiği, bu çerçevenin bölgenin insan kaynağı ve doğal zenginliklerini ortak refah için harekete geçirmesini hedeflediği kaydedildi.
EİT üyelerinin, ekonomik sürdürülebilirlik ve iklim direncinin gelecekteki gündemin merkezine yerleştirilmesi gerektiği hususunda mutabık kaldığı aktarılan bildiride, yenilenebilir enerji kapasitesinin artırılması, iklim dostu tarım, su yönetimi ve biyoçeşitliliğin korunması gibi başlıklarda ortak adımlar atılması gerektiği ifade edildi.
Bildiride, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Mehriban Aliyeva ile Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın çevresel girişimleri, özellikle Emine Erdoğan'ın küresel çapta yankı uyandıran "Sıfır Atık" projesi takdir edildi ve bu girişimlerin EİT bölgesinde kadınların yeşil dönüşümde artan etkisini gösterdiği belirtildi.
BM İklim Değişikliği Taraflar Konferansı'na (COP29) başarılı ev sahipliği yapması nedeniyle Azerbaycan'ın kutlandığı bildiride, Türkiye'nin 2026'da COP31'e ev sahipliği yapma adaylığı desteklendi.
Bildiride, EİT üyelerinin dijital altyapının güçlendirilmesi ve "Orta Koridor" lojistiğini kolaylaştıracak ortak dijital platform kurulması kararlaştırıldığı kaydedildi.
Gümrük ve ticari engellerin kaldırılması, "EİT Yatırım", "EİT Ticaret ve Kalkınma Bankası"nın yetkilerinin artırılması gibi girişimlerle 2035 yılına kadar bölge içi ticaretin en az iki katına çıkarılmasının hedeflendiği belirtilen bildiride, yapay zeka, blokzincir, uzay teknolojileri ve bilişim alanında iş birliğinin artırılacağı, EİT Yapay Zeka Merkezi ve EİT Araştırma Merkezi gibi yapıların güçlendirileceği kaydedildi.
Bildiride, turizmin bölgesel kalkınma için önemi vurgulanarak, Azerbaycan'ın Şuşa şehrinin 2026'da, Pakistan'ın Lahor şehrinin 2027'de, Türkmenistan'ın Merv şehrinin 2028'de, Kırgızistan'ın Karakol şehrinin ise 2029'da EİT Turizm Başkenti olarak belirlendiği açıklandı.
Ayrıca, Azerbaycan'ın ev sahipliğinde 17-22 Mayıs 2026 tarihlerinde düzenlenecek 13. Dünya Şehircilik Forumu'nun (WUF13) da büyük önem taşıdığı vurgulandı.
- EİT üyeleri, İsrail'in Gazze ve İran'a saldırılarından endişelerini belirtti
Uluslararası gelişmelere dair mesajlar da içeren bildiride şu ifadeler yer aldı:
"(EİT üyeleri) Gazze'deki mevcut kötüleşen duruma, özellikle çok sayıda sivil can kaybına ilişkin endişelerini dile getirdi ve derhal ve kalıcı bir ateşkes ile yardım ve temel insani yardıma sınırsız erişim çağrısında bulundu.
İsrail Devleti tarafından İran topraklarına yönelik gerçekleştirilen son askeri operasyondan duyulan endişe dile getirildi ve anlaşmazlıkların uluslararası hukukun norm ve ilkeleri doğrultusunda, diyalog ve diplomatik yollarla çözülmesi çağrısında bulunarak sivil kayıplardan duyulan endişe ifade edildi.
Hindistan ile Pakistan arasındaki son dönemde yaşanan gerginlik artışından ve bunun sonucunda meydana gelen sivil kayıplardan duyulan endişe belirtildi ve (EİT üyelerinin) Pakistan ile dayanışma içinde olduğu ifade edildi. Taraflara aralarındaki anlaşmazlıkları diplomatik yollarla çözmeleri çağrısında bulunuldu."
Bildiride, EİT 18. Zirvesi'nin 2027'de İran'da yapılmasının kararlaştırıldığı aktarıldı.
Anadolu Ajansı
